فهرست مطالب
نشریه تاریخ اسلام در آینه پژوهش
سال پنجم شماره 4 (پیاپی 20، زمستان 1387)
- 200 صفحه، بهای روی جلد: 10,000ريال
- تاریخ انتشار: 1388/02/10
- تعداد عناوین: 8
-
صفحه 7تاریخ اجتماعی از موضوعات جدیدی است که اخیرا پا به عرصه مباحث تاریخی نهاده است. ویژگی و امتیاز خاص این بعد از مباحث تاریخی، توجه به تاریخ اقشار اجتماعی به جای توجه صرف به تاریخ حکام و پادشاهان است. در این نوشتار به عوامل موثر و مولفه های تاریخ اجتماعی شیعیان در قرن چهارم (عصر حکومت شیعیان بر جهان اسلام) پرداخته شده که بیشتر متاثر از رقابت ها و درگیری های فرقه ای بوده است. در این قرن همچنین محبت شیعیان به اهل بیت در قالب برگزاری آیین های جشن غدیر و سوگواری عاشورا و مانند آن ابراز می شد، و این امر واکنش اهل سنت را به اشکال گوناگون در پی داشت و گاهی موجب خسارت ها و تلفات جانی و مالی زیاد می شد. در این پژوهش علاوه بر بررسی تاریخ اجتماعی شیعه در این قرن، از نقش نهادهای اجتماعی همچون نقابت، مرجعیت و چگونگی آموزش و پرورش شیعیان نیز بحث به میان آمده است.
کلیدواژگان: تاریخ اجتماعی، مولفه های اجتماعی، شیعیان، اهل سنت، آل بویه -
صفحه 39
مسلمانان پس از فتح ایران و حاکمیت بر قلمرو وسیع ساسانیان، با نظام عریض و طویل نظام دیوانی ایرانی روبه رو شدند. از آنجا که مسلمانان تا این زمان، سابقه مملکت داری چندانی نداشتند، برای اداره این قلمرو گسترده، ثبت و ضبط اموال و غنایم و همچنین خراجی که از سرزمین های مفتوحه به بیت المال می رسید به تجربیات چند صد ساله دیوان سالاران ایرانی نیازمند شدند. در این مقاله چگونگی آشنایی مسلمانان با نظام دیوانی ایرانی در پایان عهد ساسانیان، اخذ آن توسط مسلمانان و نیز میزان تاثیرگذاری نظام دیوانی ایرانی بر نظام دیوانی خلافت اسلامی تا اواخر قرن اول هجری بررسی شده است. همچنین به تغییر دیوان از فارسی به عربی در اواخر این قرن توجه شده است.
کلیدواژگان: دیوان، خراج، نظام دیوانی ایرانی، ساسانیان و امویان -
صفحه 63
چنانکه در شماره پیشین گذشت، پس از رحلت پیامبر اکرم و در پی غصب خلافت، برخی از صحابه همچون عبدالله بن عباس، در مقاطع مناسب مواضع مدافعانه ای نسبت به حقوق اهل بیت در پیش گرفتند، و از طریق مناظره و با شیوه هایی همچون بیان مظلومیت اهل بیت، پرسشگری از طرف مقابل، کوچک نمایی دشمنان اهل بیت، استناد به کتاب و سنت الهی و دیگر روش ها از امیرالمومنین و حقوق اهل بیت دفاع می نمودند، در شماره قبل به مواردی از این مناظره ها اشاره شد، در ادامه مطالب گذشته، در این شماره مناظره های عبدالله بن عباس با معاویه و عمروعاص و عبدالله بن زبیر و برخی از افراد ناشناس مورد بررسی قرار می گیرد.
کلیدواژگان: حضرت علی (ع)، تشیع، عبدالله بن عباس، معاویه، عمرو بن عاصر، عبدالله بن زبیر -
صفحه 89
نوشتار حاضر درصدد بررسی نقش انصار در جنگ های دوران امیرمومنان است. انصار بعد از رحلت پیامبر و جریان سقیفه، با اهل بیت و بنی هاشم در یک جبهه در مقابل ابوبکر و دستگاه خلافت قرار گرفتند. انصار نوعا طرفدار امام علی بوده، آن حضرت را تعظیم می کردند و آشکارا نام او را برای خلافت بر زبان می آوردند. بسیاری از بزرگان انصار به وصایت حضرت علی معتقد بودند و برای دست یابی امیرمومنان به خلافت، نقش مهمی را ایفا نمودند. انصار همواره در کنار امیرمومنان بودند و در جنگ های جمل، صفین و نهروان حضور فعال و نقش شایان توجه داشتند. در این مقاله تلاش بر آن است که میزان و چگونگی نقش انصار در این جنگ ها بررسی و تحلیل شود.
کلیدواژگان: انصار، اهل بیت (ع)، امیر مومنان (ع)، بنی هاشم و اصحاب -
صفحه 123
سلیمان بن صرد خزاعی از بزرگان و رهبران شیعه عراق و از اصحاب و یاران نزدیک امامان نخستین شیعه است که در بیشتر حوادث سیاسی، به ویژه جنگ های دوران امام علی و امام حسن در کنار امامان حضور داشته و سابقه درخشانی از خود به جای گذاشته است. وی با اینکه طلایه دار نهضت دعوت از امام حسین برای آمدن به عراق است، اما خود در حادثه عاشورا غایب بوده است. درباره علت غیبت او در حادثه عاشورا همواره دیدگاه ها و احتمال هایی مطرح بوده است که در این نوشتار به نقد و بررسی آنها پرداخته می شود. نگاه واقع بینانه به عملکرد او می تواند زمینه را برای برداشت های عبرت آموز از تاریخ، به ویژه در ارتباط با نقش خواص در رقم زدن سرنوشت تاریخ فراهم سازد. در نهایت، در مورد علت حضور سلیمان بن صرد در کربلا، هر چند اقوال مختلفی در توجیه غیبت او مطرح شده، اما می توان نتیجه گرفت که او در یاری امام حسین کوتاهی کرده است.
کلیدواژگان: سلیمان بن صرد خزاعی، امام حسین (ع)، کربلا، عاشورا و توابین -
صفحه 145
زمانی که مغولان به فرماندهی جورماغون و بایجو حملاتشان را به منطقه آسیای صغیر آغاز کردند، دولت سلاجقه روم (سلطان غیاث الدین کیخسرو دوم) در برابر این حمله، تسلیم شد و مغولان دست به کشتار مردم و تخریب بلاد روم زدند. در چنین اوضاعی یکی از دولت مردان ایرانی به نام مهذب الدین علی، وزیر سلطان غیاث الدین، که از سالها قبل در خدمت سلاطین سلاجقه روم بود؛ برای آنکه حکومت به طور کلی توسط مغول نابود نشود، با زیرکی، صلح با مغول را پیشنهاد کرد. در اهمیت کار او همین بس، که او توانست با پذیرش تابعیت از مغولان، دولت مذکور را از افتادن در دام سقوط نجات داده و سقوط آن را به مدت چند دهه به تعویق اندازد. و اقدامات وی نتایج مثبتی را برای دولت مذکور کسب کرد، در این مقاله، شخصیت و اقدامات وی در برابر تهاجم مغولان بررسی شده است.
کلیدواژگان: مهذب الدین علی، دولتمرد ایرانی، سلاجقه روم، مغولان و آسیای صغیر -
صفحه 161
بررسی سیر تحولات جوامع و تمدن ها از شکل گیری تا زوال آنها نشان می دهد که جوامع در درون خود مدام در حال تغییر و دگرگونی هستند و بر اساس همین دگرگونی هاست که پویایی جامعه تحقق می یابد. البته در فرایند پویایی و تکامل جامعه، مسائل و مشکلاتی پدید می آید که جامعه را از رسیدن به اهدافش باز می دارد و سبب پیدایش تعارض ها و تناقض هایی در جامعه می گردد و ساختار اجتماعی را به شدت تهدید می نماید و تداوم این شرایط در دراز مدت به انحطاط و مرگ آن تمدن می انجامد. با عنایت به مباحث یاد شده، چند پرسش اساسی مطرح می گردد: 1. تحولات در جوامع بر چه اساسی استوار است؟ 2. سیر تاریخی تمدن ها چگونه است؟ 3. آیا می توان با کشف قوانین حاکم بر تاریخ و جامعه، سرنوشت و آینده اجتماع را به دست گرفت و کنترل کرد؟
کلیدواژگان: تاریخ، قرآن، ابن خلدون، جامعه، تمدن، ویل دورانت و توین بی -
صفحه 185
-
Page 39
After the conquest of Iran and exercising sovereignty over the vast Sasanid territory, Muslims faced the large Iranian bureaucratic system. Since Muslims had no experience in statesmanship, it was necessary for them to use the centuries-long experience of Iranian bureaucratic system so that they would be able to control this vast territory, confiscate properties and booties and to collect the tribute from the conquered lands. In this article, an attempt has been made to stady how Arabs were acquainted with the Iranian bureaucratic system at the end of Sasanid period, how it was adopted by Muslim Arabs, and how much the effect of the Iranian bureaucratic system was on the bureaucratic system of the Islamic Caliphate up to the late 1st century AH. The change of official language from Arabic to Persian has also been dealt with here
-
Page 63
As seen in previous issue of the journal, after the departure of the Holy Prophet and usurpation of Caliphate, some of the Prophet’s companions such as Abdullah b. Abbass took defensive positions as to the rights of the Prophet’s Household, and defended the rights of Amir al-Mumenin and the Prophet’s Household through debates and other means such as stating the oppressions they underwent, questioning the opponent, underestimating the enemies of the Prophet’s Household, stating divine laws, and so on. In the previous issue, some of these debates were mentioned; in the present issue, Abdullah b. Abbass’ debates with Mu’awia, Amroās, Abdullah b. Zubayr and some other unknown persons are studied
-
Page 89
The present paper is seeking to study the role of Ansār (the Helpers) in the battles under Amīr al-Muminīn. After the Prophet’s departure and the Saqīfa incident, Ansār as well as the Prophet’s household and the Hashemites were in an opposing camp against Abu Bakr and the caliphate machinery. Ansār were typically the proponents of Imam Ali, would glorify him, and would openly call him the Caliph. Many of the prominent Ansār leaders believed in Imam Ali’s vicegerency and playeda great role in the effort for Imam Ali’s accession to caliphate. Ansār were always accompanying Imam Ali and were actively present in the battles of Jamal, Seffīn, and Nahrawān.
-
Page 123
Suleyman bin Surad Khozaie was one of the prominent leaders of Iraqi Shi'ah and one of the close friends and companions of early Shi'ah Imams. He was present in most political events of the time; more specifically, he accompanied Imam Ali and Imam Hassan (PBUT) in their battles, having a good record in this respect. Although he was the forerunner in inviting Imam Hussein to Iraq, he was not present in Karbala. On his absence from Ashura incident, some views and probabilities have been presented, some of which will be reviewed in this paper. A realistic look at his performance can prepare the ground for cautionary readings of history, especially in regard with the role of the elite in determining the destiny of the history
-
Page 145
How is the historical Course of civilizations? (3) Can we control the destiny and future of a society by discovering the rules governing history and society?
-
Page 161
A review of the evolution of societies and civilizations from their Course of development up to their decline shows that societies are constantly changing internally; it is because of these very changes that their dynamism is realized. In the process of dynamism and evolution of society, some problems and difficulties would arise, preventing the society from achieving its goal. This would create some oppositions and conflicts in society, threatens the social structure to a great degree, and would result in decline and annihilation of that civilization in the long run. In view of the previously presented discussions, some questions arise here: (1) What is the basis of evolutions in societies?
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.